1 sonuç bulundu
1 sonuç bulundu • 1 sayfadan 1. sayfa
Türkiye Büyük Millet Meclisi' nin AçılmasıTürkiye Büyük Millet Meclisi' nin Açılması16 Mart 1920'de stanbul'un tilaf Devletlerince "geçici" kaydıyla isgali, MebuslarMeclisi'nin dagıtılması ile aydınların ve milletvekillerinin tutuklanması Osmanlı Devleti'ninsona erdigini gösteriyordu. Çünkü hükümet, siyasi esaret altına alınmıs, herkesin yabancıyasalara göre yargılanacagı belirtilmis, haberlesme araçları denetim altına girmis, ülkeyisavunacak teskilatlar da iptal edilmisti. tilaf Devletleri'nin görüslerine aykırı söz söylemeksuç sayılmıstı.Uzun yıllardan beri millet egemenligine dayalı bir idare kurma düsüncesinde olan MustafaKemal Pasa, bu fırsatı iyi degerlendirdi. Öncelikle kuracagı devletin temel organlarınıolusturacak olan yeni meclisin toplanmasını saglamak üzere çalısmaları baslattı.Mustafa Kemal Pasa, 19 Mart 1920'de vilayetlere, livalara, kolordu komutanlarınagönderdigi tamiminde olaganüstü yetkilere sahip bir meclisin Ankara'da toplanmasını vedagılmıs Meclis-i Mebusan'dan Ankara'ya gelebileceklerin de bu meclise katılabilecekleriniduyurmustur. Yine seçimlerin yapılarak, on bes gün içinde milletvekillerinin Ankara'dabulunmalarını istemistir. Bu tamimden sonra, milletvekili seçilebilme sartlarına sahipkimseler arasından sürat ve ciddiyetle seçimler yapılmıstır. stanbul'un isgalinden sonratatil edilen Meclis-i Mebusan'daki milletvekilleri de çesitli yolardan Ankara'ya gelmeyebaslamıslardır. Bu arada Damat Ferit, 5 Nisan 1920'de dördüncü defa sadrazam olarakatanmıstır. Yeni stanbul Hükümeti, Ankara'da meclisin toplanmasını engellemek içinisyanları tahrik etmistir. Mustafa Kemal bir yandan yeni meclisin açılısı hazırlıklarınıyaparken diger yandan bu ayaklanmaları söndürmeye çalısmıstır.Meclisin açılması planlandıgı gibi gerçeklesmemistir. Ankara'da meclisin toplanabilecegibüyüklükte bir bina da yoktu. ttihat ve Terakki Klübü olarak insa ettirilmeye baslananfakat tamamlanamayan binanın eksiklikleri giderilerek meclis binası haline getirilmistir.Bolu bölgesinde karısıklıklar ve meb'uslar arasında çıkacak olan ihtilaflardan dolayı meclisinbiran önce açılması lâzımdı. Bu sebeple fikir ayrılıkları bir tarafa bırakılmak zorundaydı.Ancak yeni seçilenlerle stanbul'dan kaçabilen milletvekillerinin Ankara'ya geldiklerisıralarda bile henüz Büyük Millet Meclisi'nin hangi gün ve tarihte açılacagı belli degildi.Bununla beraber hazırlıkların 23 Nisan'dan önce bitecegi anlasıldıgı için Meclisin 23 NisanCuma günü, bu günün kutsal bir gün oldugu da dikkate alınarak, açılmasına karar verildi.21 Nisan ve 22 Nisan 1920 tarihinde iki tamim yayınlanan Mustafa Kemal Pasa, yenimeclisin 23 Nisan'da Cuma Namazından sonra toplanacagını vilâyetlere ve kolordularaduyurdu. Bu tamimde, Meclisin açılısından itibaren bütün mülkî ve askerî makamların vebütün milletin merciinin Büyük Millet Meclisi oldugu belirtiliyordu.TBMM, 23 Nisan 1920'de 13.45'te en yaslı üye olan Sinop milletvekili Serif Bey (Alkan)baskanlıgında toplandı. Serif Bey'den sonra ilk sözü Ankara Milletvekili Mustafa KemalPasa almıs ve meclisin olaganüstü yetkiye sahip olarak yeni seçilen milletvekilleriyle,isgale ugrayan saltanat merkezinden kurtulup gelen milletvekillerinden olustugunuaçıklamıstır. Daha önce seçilmis olan milletvekillerinin de olaganüstü yetkiyle görevyapacaklarını belirtmistir.6-23 Nisan 1920 tarihleri arasında yapılan görüsmelerde yeni meclisin adı üzerinde deduruldu. Hamdullah Suphi Bey bu meclise "Kurultay" denilmesini istiyordu. CelâleddinArif Bey ise "Meclis-i Kebir-i Milli" ismi üzerinde duruyordu. 23 Nisan 1920'de meclisaçıldıgı zaman Meclisin adı henüz kesinlesmemisti. Mustafa Kemal Pasa, 23 Nisan 1920günlü önergesinde "Meclis-i Ali"den söz eder. lk önergelerde "Büyük Millet MeclisiRiyaseti'ne" baslıkları vardır. Bazı önergelerde "Meclis-i Millî" terimleri de görülmektedir.Daha sonraları ise Mustafa Kemal Pasa'nın "Büyük Millet Meclisi" baslıgını kullandıgınıgörüyoruz.Ertesi gün 24 Nisan 1920 günü saat 10.00'da toplanan TBMM'de ilk sözü Mustafa Kemal Pasaalmıstır. Açık ve gizli oturumlarda 30 Ekim 1918'den 23 Nisan 1920'ye kadar geçen olaylarıbelgelere dayanarak anlatmıstır.Mustafa Kemal Pasa, Osmanlı döneminde izlenen siyasetin yeni Türkiye'nin siyasi politikasıolamayacagını belirtmistir. TBMM'nin izleyecegi siyaseti de söyle özetlemistir:"Bizim açık ve uygulanabilir gördügümüz siyasal yöntem, milli politikadır. Gerçeklerkarsısında hayalci olmak kadar büyük bir hata olamaz. Tarihin dedigi budur, bilimin, aklınve mantıgın dedigi böyledir. Milletimizin güçlü, mesut ve saglam bir düzen içindeyasayabilmesi için devletin bütünüyle milli politika gütmesi ve bu politikanın içteskilatımıza tam uyumlu ve dayalı olması gereklidir. Milli politika demekle anlatmakistedigimiz sudur; milli sınırlarımız içinde her seyden önce kendi gücümüze dayanarakvarlıgımızı koruyup milletin ve yurdun gerçek mutluluguna ve bayındırlıgına çalısmak;gelisigüzel, ulasılamayacak istekler pesinde milleti ugrastırmamak ve zarara sokmamak,medeniyet dünyasının gelismesini izlemek, insanca davranısını ve karsılıksız dostlugunubeklemektir."Millet ve devlet olarak yasanılan acı gerçeklerin bir analizi olan bu konusma, Yeni TürkiyeCumhuriyeti'nin izleyecegi milli, barısçı ve gerçekçi bir politikanın da temeliniolusturmustur.Aynı gün Mustafa Kemal Pasa Meclis Baskanlıgına seçildi. Mustafa Kemal Pasa, verdigi birönerge ile su hususların karar altına alınmasını istemistir;• Hükümet kurmak zorunludur.• Geçici oldugu bildirilerek bir hükümet baskanı tanımak ya da bir Padisah vekiliortaya çıkarmak uygun degildir.• Meclis'te yogunlasan milli iradenin, yurdun kaderine dogrudan dogruya el koymasınıkabul etmek temel ilkedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üstünde bir güç yoktur.• Türkiye Büyük Millet Meclisi, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıstır.• Meclis'ten seçilecek ve bakan olarak görevlendirilecek bir kurul, hükümet islerinebakar. Meclis baskanı bu kurulun da baskanıdır.• Padisah ve Halife baskı ve zordan kurtuldugu zaman, Meclis'in düzenleyecegi yasalilkeler içinde durumunu alır.TBMM, 25 Nisan 1920'de 8 bakandan olusan geçici bir hükümet kurmustur. Aynı gün birde Layiha Encümeni olusturarak yeni hükümetin olusum biçimini saptayacak bir yasanınhazırlanmasına karar vermistir. lk hükümetin kurulmasını saglayacak kanun tasarısı 2Mayıs 1920 günü milletvekillerinin onayına sunulmus ve aynı gün kanunlasmıstır. Bu kanunile "Meclis Hükümet Sistemi" kabul edilmis oluyordu. lk hükümetin kurulusu 3-5 Mayıstarihlerinde, TBMM'de bakanların seçilmesi ile gerçeklestirilmistir. lk kabinede yer alanbakanlıklar ve bakanlar su sekildedir:Seriye Vekili Mustafa Fehmi Efendi /BursaMilli Müdafa Vekili Fevzi Pasa /KozanHariciye Vekili Bekir Sami Bey /TokatMaliye Vekili Hakkı Behiç Bey /DenizliNafia Vekili smail Fazıl Pasa /Yozgatktisat Vekili Yusuf Kemal Bey /KastamonuAdliye Vekili Celalettin Bey /ErzurumDahiliye Vekili Cami Bey /AydınMaarif Vekili Dr. Rıza Nur Bey /SinopSaglık Vekili Dr. Adnan Bey /stanbulErkanı Harbiye Umum Vekili smet Bey /EdirneBöylece Türkiye'nin ilk hükümeti 11 bakandan olusmus, Saglık ve ktisat bakanlıklarıgetirilmis ve Genelkurmay Baskanlıgı da bakanlık olarak yer almıstır. Yeni Türkiye'nin builk hükümeti izleyecegi politikayı belirlemek üzere bir hükümet programı hazırlamıs 9Mayıs 1920'de TBMM'nin onayına sunmustur.lk hükümet programı son derece kısa tutulmustu. Çünkü milletin bekasının tehlikeyedüstügü bir sırada nazari, karısık, uzun süren muamelelerden kaçınmak gerekmekteydi. Dıspolitika hedefi; Misak-ı Milli'yi gerçeklestirmek ve memleketi isgal eden devletlerin bunauymalarını saglamaktı. ç politikada milli birlik ve dayanısma korunacak, askeri alandaKuva-yı Milliye muntazam bir askeri teskilata dönüstürülecekti.Ankara'da yeni meclisin niteligi üzerinde çalısmalar yapılırken stanbul Hükümeti debosdurmuyordu.1 Mayıs 1920'de Nemrut Mustafa Pasa'nın baskanı oldugu "Birinci dare-iÖrfiyye Divan-ı Harbi", Mustafa Kemal Pasa, Kara Vasıf Bey, Ali Fuad Pasa, Alfred RüstemBey, Dr. Adnan Bey ve Halide Edip Hanım'ı gıyâben ölüme mahkûm etti. Bu kararlayetinmeyen stanbul hükümeti daha bazı Kuvâ-yı Milliyecileri de ölüme mahkûm etti.TBMM, kendi hükümetini kurduktan sonra, stanbul'daki hükümetin geçerli olmadıgınıaçıklamıstır. Tek mesru organın TBMM ve Hükümeti oldugu duyurulmustur. Sadrazam DamatFerit, Meclis kararı ile vatandaslıktan çıkarılmıstır. Yakalandıgında vatana ihanetleyargılanacagına karar verilmistir. Ayrıca Meclis, 7 Haziran'da stanbul Hükümeti'nin alacagıkararlar ve yapacagı atamaların geçerli olmayacagına karar vermistir.
SanalKahve © Copyright 2007 - 2014 Tüm Hakları Saklıdır.
|